جمع بندی درمان آنلاین
درمان آنلاین چیست
کارایی درمان انلاین در انواع حیطه های رشدی
مزایای درمان آنلاین
درمان آنلاین یا حضوری
جلسات درمان حضوری معمول ترین و شناخته ترین نوع روش های درمان می‌باشند.اما امروزه به دلایلی همچون مشغله های کاری،فاصله و مسافت زیاد میان درمانگر و خانواده، دسترسی نداشتن به درمانگر موردنظر در محل زندگی و خصوصا به دلیل شرایط خاص مقطعی همچون وضعیتی که در این مدت درگیر آن هستیم (قرنطینه ناشی از همه گیری ویروسی مانند ویروس کرونا) ممکن است امکان مراجعه حضوری به کلینیک ها وجود نداشته باشد.
راهکار
در این شرایط خانواده ها برای بهبود وضعیت کودک شان می‌توانند از روش های جایگزین استفاده کنند. یکی از این روش ها که تطابق زیادی با شرایط دنیای امروز و ارتباطات گسترده افراد در فضای مجازی و شبکه های الکترونیک دارد “آنلاین تراپی” یا همان درمان آنلاین نام دارد.
همانطور که از اسم آن مشخص است،در روش آنلاین تراپی (یا همان درمان آنلاین) تلاش می‌شود از راه دور و به صورت غیر حضوری و مخصوصا از طریق اینترنت درمان انجام شود و به شیوه های مختلف و در بسترهای مختلفی می‌توان آن را انجام داد.
ابزار
از جمله راه هایی که برای آنلاین تراپی وجود دارد تماس تلفنی، ایمیل، چت در پیام رسان ها و تماس های تصویری است و با توجه به نوع درمان مورد نیاز، راه برقراری ارتباط با درمانگر متفاوت می‌شود. روش درمان آنلاین از مدتها قبل وجود داشته است؛ ولی افزایش استفاده از شبکه های اجتماعی و تکنولوژی های آنلاین،به گسترش آن کمک شایانی نموده است.
با توجه به استفاده فراوان افراد از اینترنت در دنیای امروزه،چه برای مسائل کاری و چه برای پر کردن اوقات فراغت و مسائل شخصی و … ، آنلاین تراپی می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای جلسات حضوری باشد.و همچنین برای افرادی که قادر به دسترسی به درمان حضوری نیستند، در یک محیط راحت تر بستری مناسب برای درمان فراهم می‌کند.
و اما یک سوال
برای داشتن مشاوره آنلاین تا چه مقدار نیاز به سواد کامپیوتر وجود دارد ؟
طبیعتا شما نیاز به داشتن نبوغ فنی برای کار کردن و استفاده از ایمیل و یا استفاده از شبکه های اجتماعی ندارید.
هرچند اطلاعات پایه ای کامپیوتر برای انجام این کار لازم است.
آنلاین تراپی و کاربرد هایش
درمان آنلاین در کنار نقایص و مشکلاتش،نکات مثبتی دارد که به خوبی می‌توان از آنها در جهت بهبود روند درمان از آن استفاده کرد.از جمله این که، کودکان امروزه علاقه مند به کار کردن با دستگاه هایی نظیر تبلت و موبایل و تعاملات مبتنی برم فیلم و ویدئو هستند.
چه بسا حتی در مواردی ارائه تمرین مورد نظر از طریق تماس ویدئویی به مراتب راحت تر از شرایط حضور فیزیکی باشد.به طور مثال در مورد کودکان اتیستیک که نسبت به تغییر فضا حساسیت نشان میدهند،این روش به شدت می‌تواند موثر باشد.
تحقیقات نشان میدهد که با استفاده از درمان آنلاین و ارتباط از راه دور، یک آسیب شناس گفتار و زبان می‌تواند همان نتایجی را انتظار داشته باشد که در یک جلسه حضوری درمانی به بار می آید!
بر اساس تجربیات و تحقیقات می‌توان درمان از راه دور و آنلاین را به خوبی در زمینه هایی مانند جنبه های شناختی،ارتباطی،ساختار زبان کودک از جمله صرف و نحو و همچنین عملکردهای دستگاه تنفسی فوقانی به کار بُرد.
به این ترتیب می‌توان انتظار داشت که درمان زمینه هایی از جمله تولید صدا، گفتار، زبان، شناخت، زبان نوشتاری،کاربرد زبان (pragmatic) و نیز مسائل مربوط به روانی گفتار(لکنت)کودکان را پوشش دهد.
البته همانطور که در ابتدا اشاره کردیم کودکان اتیستیک را از طریق این روش به خوبی می‌توان زیر چتر حمایت درمان (گفتاردرمانی) قرار داد.
از دیگر موارد مهمی که می‌توان به آن اشاره کرد،تاثیر مثبت درمان آنلاین بر روند درمانی کودکان دو زبانه است.چرا که این روش به ما امکان استفاده از درمانگران مسلط به زبان مادری کودک از راه دور را فراهم می‌سازد.
مزایای آنلاین تراپی
به صورت کلی آنلاین تراپی قطعا نسبت به روش معمول جلسات حضوری کمبود هایی را خواهد داشت،از جمله مشکلات دسترسی به اینترنت و … .اما می‌توان اظهار داشت که موقعیت‌ها و موفقیت‌هایی را پیش می‌آورد که این کمبودها را تا حدود زیادی جبران کند. آنلاین تراپی روشی درحال پیشرفت و گسترش است تا حدی که می تواند به اندازه مراجعه حضوری و یا حتی بیشتر موثر باشد.
به صورت کلی مزایای درمان آنلاین را می‌توان به صورت زیر شرح داد :
- دسترسی افراد ساکن نقاط دور افتاده به درمان
افرادی که ساکن نقاط دوردست و یا روستایی هستند ممکن است نتوانند به سادگی به خدمات درمانی دسترسی داشته باشند. چرا که در ناحیه جغرافیایی آنها یا درمانگری فعالیت نمی‌کند یا ممکن است تعداد پایین درمانگران پاسخگوی نیاز آنها نباشد. در نتیجه نیاز به طی کردن مسافت های طولانی و صرف کردن زمان قابل توجه برای دسترسی به درمانگر یا دنبال کردن روند درمانی ممکن است آنها را از پیگیری روند درمان منصرف کند.
آنلاین تراپی دستیابی سریع و آسان این افراد به درمان را میسر می‌کند.
در شهرهای شلوغ نیز راه دور و دسترسی مناسب نداشتن به وسایل حمل و نقل عمومی و نیز ترافیک و شلوغی می‌تواند مانعی بر سر راه پیگیری حضوری روند درمان باشد. در این شرایط خستگی و عدم رغبت افراد به ادامه روند درمان ممکن است نتایج مثبت و بازدهی درمان را کاهش دهد. این موانع همچنین باعث اتلاف وقت افراد می‌شود. در این صورت خانواده ها می‌توانند همان زمان را به تمرین در خانه و به صورت آنلاین با درمانگر مورد نظر اختصاص دهند که طبیعتا باعث افزایش بازدهی درمان می‌شود. یکی از مزایای آنلاین تراپی این است که به خوبی می‌تواند این مشکلات را رفع و رجوع نماید.
- دسترسی افراد ناتوان به مراجعه
بخشی از افراد دارای ناتوانی های خاص به دلایل مختلف ذهنی و جسمی قادر به ترک خانه نیستند. هنگامی که دستیابی به بهبودی و درمان مدنظر است،دارا بودن قدرت تحرک (چه برای فردی که جویای درمان است چه افرادی که مسئول دنبال کردن روند درمان او هستند) می‌تواند مسئله ای مهم باشد.
در این شرایط معمولا گزینه جایگزین مراجعه درمانگر به منزل بیمار(home visit) است.
اما در همین شرایط نیز درمانگران ممکن است توانایی پوشش دهی برنامه درمانی همه بیماران را نداشته باشند و یا حتی نتوانند رضایت درمان جویان را به دست آورند. درنتیجه درمان آنلاین با امکان دستیابی به هر درمانگری از هر نقطه کشور می‌تواند راه حلی خوب برای این افراد باشد.
- هزینه کمتر
آنلاین تراپی هزینه کمتری نسبت به درمان حضوری دارد چراکه هم تعرفه آن نسبت به درمان حضوری کمتر است و هم هزینه های اضافی ای مانند هزینه رفت و آمد در این روش حذف خواهد شد.
- پایدارتر بودن درمان
درمان آنلاین برخلاف درمان حضوری امکان لغو آن کمتر است. چراکه عواملی مانند هوای نامناسب و اتفاقات ناگهانی درمسیر مراجعه، نمیتواند مانع آن شود. درنتیجه باعث می‌شود روند درمانی منظم تر و پیوسته تر شود.
- افزایش تعداد جلسات
از آنجایی که این روش هم هزینه کمتر و هم اتلاف وقت کمتری دارد درنتیجه می‌توان تعداد جلسات بیشتری را به صورت آنلاین تنظیم کرد.
- آسودگی و انعطاف پذیری
آنلاین درمانی روشی راحت و آسوده است.افراد در جلسات درمانی بصورت آنلاین و در شراط راحت منزل خود شرکت می‌کنند و معمولا می‌توانند برنامه جلسات درمانی را در ساعاتی که برایشان راحت تر و ممکن تر است تنظیم کنند. همچنین این روش درمانی انعطاف پذیرتر است. دراین روش افراد به درمانگرهای بیشتری دسترسی داشته و طبیعتا می‌توانند گزینه های بیشتری برای انتخاب درمانگر داشته باشند. می‌توانند درمانگری را که از لحاظ جغرافیایی در محل زندگی آنها نیست اما با برنامه روزانه زندگیشان تطابق بیشتری دارد و یا هزینه معقول تری را با توجه به سطح انتظار آنها دریافت می‌کند، انتخاب کنند.
در این میان مضراتی نیز نسبت به روش معمول و حضوری درمان نیز دارد از جمله اینکه :
- عدم حمایت برخی از بیمه ها از آنلاین تراپی
به دلیل وجود خط مشی های متفاوت برای بیمه های مختلف،بیمه هایی و جود دارند که از توانبخشی آنلاین حمایت نمی‌کنند.
- مشکلات مربوط به حریم شخصی
این مسئله از مهم ترین مواردی است که در خصوص درمان آنلاین با آن مواجه هستیم. در حیطه توانبخشی آنلاین نگرانی هایی در خصوص عدم حفاظت مناسب از اطلاعات بیماران و همچنین حمله هکر ها وجود دارد .بنابراین در انتخاب سایت های مناسب برای پیش بردن درمان آنلاین نیاز به دقت فراوانی احساس می‌شود.
- درمان آنلاین همیشه پاسخگو نیست
چنانچه در روند درمان مشکل ناگهانی بوجود آید یا بیمار وارد شرایط بحرانی شود که نیاز به حضور فیزیکی درمانگر باشد،نمیتوان این مساله را با آنلاین تراپی رفع و رجوع کرد. البته برخی سایت های آنلاین تراپی،با قرار دادن شماره تماس درمانگر این مساله راحل نموده اند.
- درمان آنلاین برای هر اختلالی مناسب نیست
با توجه به نوع اختلال و شدت و میزان آن ،درمان آنلاین می‌تواند مناسب باشد اما اختلالاتی وجود دارند که درمان آنلاین مناسب آن ها نیست و حتما نیاز به مداخله حضوری احساس می‌شود.
- درمان آنلاین نمیتواند گاهی اطلاعات مناسب را از مراجع استخراج کند
در بسیاری از مراجعین درمان آنلاین نمیتواند اطلاعات مربوط به حالت های چهره،سیگنال های صوتی و زبان بدن را بدست آورد .در شرایط حضوری این نشانه ها به درمانگر در تشخیص اختلال و انتخاب شیوه درمان کمک می‌کند.البته تماس صوتی و تصویری تا حدی این مشکل را رفع کرده است اما به دلیل غیر واقعی بودن همیشه مناسب نیست.
- مسائل اخلاقی و حقوقی
درمان های آنلاین محدودیت های مکانی و زمانی را رفع کرده اند،اما نظارت صحیحی بر آن ها وجود ندارد.گاهی اطمینان حاصل کردن از اینکه درمانگر روش های قانونی را طی می‌کند دشوار است،همچنین قوانین برای درمانگران در کشور های مختلف متفاوت است.این نکته را نیز باید درنظر گرفت که سطح سواد و نوع آموزش درمانگران متفاوت است.بنابراین لازم است قبل از دریافت درمان آنلاین به میزان کافی درمورد درمانگر مدنظر خود اطلاعات کسب کنید.
درمان آنلاین یا حضوری ؟
در ابتدا مهمترین نکته قابل ذکر این است که مقایسه بین خدمات درمانی حضوری و غیر حضوری (آنلاین تراپی) ، به معنی برتری یکی بر دیگری نیست. مراجع و یا خانواده با در نظر گرفتن تمامی شرایط و مقایسه آن ها،می‌توانند یکی از این دو گزینه را برای دریافت خدمات درمانی و مشاوره ای انتخاب کنند.هرچند خدمات درمانی آنلاین برای همه افراد و همه شرایط مناسب نیست، اما این نکته را باید در نظر گرفت که دنیای امروز لحظه به لحظه و با سرعت بیشتری در حال پیش روی به سوی ارائه همه خدمات بصورت غیر حضوری و آنلاین است.روش ها و متدهای مشاوره و درمان نیز از این قائده مستثنی نیستند.
مهم ترین نکته ای که در این میان باید در نظر گرفت،حضور یا عدم حضور درمانگر است و نقشی که در برقراری ارتباط با مراجع برای تشخیص اختلال مربوطه را دارد. طبیعتا در شرایط حضوری این مساله (برقراری ارتباط) راحت تر صورت می‌گیرد هرچند این مساله همیشه و همه جا صادق نمی‌باشد.
به طور مثال
در مورد کودکان اتیستیک که نسبت به تغییر فضا و شرایط حساسیت نشان میدهند این کار بسیار سخت می‌باشد.
اما به صورت کلی در زمینه توانبخشی گفتار، هر حرکت مراجع (مخصوصا کودکان) که رنگ و بویی از ارتباط داشته باشد و تسهیل کننده روند درمان باشد به چشم درمانگر نوعی پیشرفت به حساب میاید. این موارد در جلسات حضوری به دلیل اشراف بیشتر وکامل تر درمانگر به حرکات مراجع، راحت تر و ملموس تر قابل ثبت و پیگیری می‌باشد. همچنین در شرایط حضوری،کودک و درمانگر می‌توانند از ابزار و وسایل مناسب به طور همزمان استفاده کنند و درمانگر تست ها و آزمون های مورد نظرش را با رعایت اصول از مراجع بگیرد.در نتیجه تا حدود زیادی نتایج حاصل شده قابل استناد می‌باشد.
به لحاظ علمی مشاهده ی صحیح رفتار و اعمال مراجع و همراهان،مساله بسیار مهمی است که به درمانگر در پی ریزی امور مشاوره ای و درمانی کمک شایانی می‌کند.احتمالا بخش زیادی از کارکرد این مورد در طی خدمات آنلاین از دست می‌رود و نیز در مراجعینی که نیاز به تحریکات لمسی برای ارائه فیدبک های مناسب تر دارند،ممکن است کیفیت یک جلسه درمانی آنلاین به اندازه ی جلسه حضوری نباشد.چرا که جلسه حضوری در کلینیک و به کمک تجهیزات مختص به آن فضا صورت می‌گیرد.
با همه این شرایط اما جلسات درمانی آنلاین نیز مزیت هایی دارند که نمیتوان از آن ها چشم پوشی کرد.
مهم ترین نکته در مقایسه بین درمان آنلاین و حضوری این است که مراجعین و خانواده ها می‌توانند به طور چشم گیری در وقت و هزینه صرفه جویی کنند. به طور مثال در زمان هایی که فرصت یا شرایط مناسب برای مراجعه حضوری به کلینیک و استفاده از خدمات مشاوره و درمان وجود ندارد،به صورت غیر حضوری و صرفا با اتصال به شبکه اینترنت می‌توان با درمانگر مدنظر ارتباط برقرار کرد.
در شرایطی همانند قرنطینه ناشی از اپیدمی های گسترده ویروسی (همانند کرونا) و برای خانواده هایی که همچنان به صورت اضطراری نیازمند استفاده از خدمات درمانی هستند،به طور مثال خانواده هایی که دارای کودک نزدیک به سن مدرسه هستند،آنلاین تراپی مناسب ترین گزینه موجود است. همچنین برای افراد بزرگسال دارای این شرایط، مثلا افرادی که درگیر مشکلات ناشی از اختلالات بلع هستند، نمیتوان یک لحظه از ارائه نکات مشاوره ای چشم پوشی کرد.
پس طبیعتا در این شرایط می‌توان به صورت آنلاین نیاز این قشر از مراجعین را پوشش داد.
ضمن اینکه گاهی مراجعین شرایطی،همانند ناتوانی ها و معلولیت های خاص،دارند که امکان رفت و آمد آن ها به کلینیک های درمانی را دشوار می‌سازد.جلسات آنلاین به دلیل حذف جابجایی ها برای این افراد و این شرایط به شدت می‌تواند مفید و کارساز باشد. تعطیلات رسمی یا شرایطی همانند آن نیز امکان دسترسی به درمانگر را محدود می‌سازد. در این شرایط چنان که نیاز به تداوم جلسات درمانی وجود داشته باشد به خوبی می‌توان از آنلاین تراپی برای برطرف ساختن خلا موجود استفاده کرد.
ذخیره و ضبط جلسات آنلاین جهت استفاده مجدد و همچنین حذف محدودیت های جغرافیایی و استفاده از درمانگران مجرب از هر شهر و نقطه ای از دیگر موارد مثبت آنلاین تراپی است که در شرایط حضوری امکان آن وجود ندارد.
با همه این شرایط همانطور که در ابتدا اشاره شد،اولویت ها وشرایط خانواده و مراجع مهم ترین مساله در مقایسه و انتخاب نوع روش درمانی است. هم درمان حضوری و هم غیر حضوری با هدف بهبود وضعیت مراجعین به پیش می‌روند و هرکدام در شرایطی می‌توانند بخشی از نیازهای آنها را پوشش دهند.
تکنولوژی های مورد نیاز
در حال حاضر این روند با واتس اپ به صورت تماس تصویری،یا از طریق اسکایپ که امکان screen share صفحات را دارد قابل انجام است (مخصوصا برای مراجعین سکته مغزی اسکایپ بسیار کاربردی است).همچنین اپ duo برای تماس های تصویری گروهی مناسب است،و مثلا در گروه درمانی لکنت ۸ نفر را به خوبی پوشش میدهد(البته در واتس اپ،هم تماس تصویری ۸ نفره قابل اجرا است)
و در آخر باید این نکته را در نظر گرفت که، طول دوره ی درمان به عوامل مختلفی از جمله
کیفیت کار درمانگر
همراهی
دقت
نظم
توانمندی و دانش والدین
و از همه مهم تر سطح خود کودک
وابسته است.