نوشته‌ها
تاثیر بازی بر کودک
تاثیرات بازی بی هدف
- بازی بی هدف بر رشد اعتماد به نفس و شناخت محیط توسط کودک تاثیر گذار است.
- این نوع بازی پایه و شروعی برای انواع دیگر بازی است.
تاثیرات بازی انفرادی
- به کودکان این فرصت داده میشود با آزادی عمل کامل از خیال پردازی استفاده کنند.
- موجب میشود کودک توانایی های بدنی و ذهنی را یاد بگیرد و تمرین کند.
- کودک کاملا درگیر یک فعالیت میشود و قرار گرفتن در روند انجام یک کار را تجربه می‌کند.
- به کمک این نوع بازی می‌توانند جستجو کنند، خلاقیت به خرج دهند و یاد بگیرند اشیا چگونه کار می‌کنند.
- برای ایجاد قوانین خود توانمند می‌شوند و حاکم بازی می‌شوند!
- کودک در معرض انتظار بقیه افراد قرار نمی‌گیرد و این مساله در روند رشد نکته مثبتی محسوب میشود.
آشنایی بیشتر با بازی انفرادی در کودکان:
بازی انفرادی به این معنا نیست که کودک شما منزوی است، بلکه مسیری است برای یادگیری بیشتر توسط کودک.
تاثیرات بازی تماشاگر
- کودکان دانش شخصی به دست می‌آورند.
- تعامل کردن را تمرین می‌کنند و فرصتی پیدا می‌کنند که تجربه های شناختی را از رفتار دیگران یاد بگیرند و برای خود اصلاح کنند.
- اطلاعاتی را ذخیره می‌کنند که بعدها می‌توانند در روند رشد حرکتی، جسمی، کلامی، احساسی و اجتماعی به کار ببرند.
- این مرحله این امکان را فراهم می‌کند که پیش از وارد بازی شدن، یادگیری صورت گیرد.
تاثیرات بازی موازی
- موجب میشود کودکان شروع به استفاده از نماد در بازی خود کنند (بازی نمادین)، مثلا یک چوب را به عنوان شمشیر به کار گیرند.
- همچنین شروع به علت یابی می‌کنند که ممکن است با آزمون و خطا همراه باشد.
- از بزرگسالان و سایر کودکان تقلید می‌کنند.
بازی موازی پلی است به سمت فعالیت های بیشتر وپیچیده تر.
تاثیرات بازی وابسته
- همکاری بین کودکان را ارتقا می‌بخشد.
- روند اجتماعی شدن از طریق بازی با دیگران را بهبود می‌بخشد.
- حل مسئله را در کودکان بهبود میدهد و موجب افزایش تعداد سوالاتی در قالب /چگونه/ /چطور/ و /چرا/ توسط کودک میشود.
- پیشرفت سطوح زبانی را تسهیل می‌کند.
- علت یابی توسط کودک را افزایش میدهد.
- تلاش کودک برای بازی با سایر کودکان را افزایش میدهد و نتیجتا توانایی دوست یابی را در کودکان افزایش میدهد.
- در این دوره بازی تقلیدی به میزان زیادی دیده میشود.
تاثیرات بازی مشارکتی
- شنوایی و گفتار به خوبی پیشرفت می‌کند و تقویت میشود.
- کودک از طریق این نوع بازی می‌تواند ایده های خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
⇓⇓ بازی مشارکتی کودکان ⇓⇓
ارتباط برقرار کردن حین بازی در این مرحله بسیار کلیدی است.
محمدرضا مبصری
انواع بازی
کودک:
کلمه بازی یقینا می‌تواند بازتابنده موارد و اطلاعات زیادی در ذهن باشد. یکی از این موارد خیلی مهم انواع بازی ها می‌باشد.
بازی و انسان (علی الخصوص کودک) مفاهیمی هستند که کاملا به هم گره خورده اند و از لحظه تولد تا آخر عمر یک انسان این نکته وجود دارد و البته شکل های مختلفی به خود می‌گیرد.
وقتی راجع به بازی کودک صحبت میشود ممکن است صرفا فعالیتی در نظر گرفته شود که کودک با آن سرگرم میشود (کودک شاده،حالش خوبه و …) و به صورت کلی فعالیتی که بیشتر جنبه تفریحی داشته باشد.
بله!تفریح یکی از مهم ترین جنبه‌های انواع بازی هاست. اما یقینا مفهوم گسترده بازی جنبه های دیگری نیز دارد.
بسیاری از روندهای رشدی، یادگیری، افزایش توانایی های ذهنی و حرکتی، رشد حرکتی و…. درطی بازی کردن کودک رشد می‌کنند
- به صورت کلی در تعریف بازی می توان گفت که عبارت است از ارتباط، لمس، یادگیری و آشنا شدن با چگونگی کار کردن اشیا به صورت سرگرم کننده.
عکس زیر نمایانگر انواع بازی های کودکان در سنین مختلف است که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
بازی بی هدف (unoccupied play)
از همان ماه های ابتدایی نوزادی شروع میشود و تا ۳ ماهگی ادامه دارد. به این صورت که کودک مشغول بازی است اما بازی او بی هدف است.
شکل این بازی به گونه ای است که انگار کودک، حرکات تصادفی و بدون هدف انجام میدهد و هیچ قصدی از انجام این حرکات ندارد ولی همین حرکات و بازی بی هدف شروعی برای فرم های اولیه انواع بازی در کودک است.
بازی بی هدف بر رشد اعتماد به نفس و شناخت محیط توسط کودک تاثیر گذار است.
بازی انفرادی (Solitary Play)
بازی انفرادی یکی از سطوح اولیه رشد بازی است. تنها بازی کردن، یک مرحله طبیعی و نرمال در روند رشد بازی کودک ۰-۲ ساله است.
در این مرحله یادگیری از طریق بازی توسط کودک صورت می‌گیرد ولی کودک در این سطح هنوز به اندازه کافی از روابط آگاهی پیدا نکرده و نمی‌تواند در کنار دیگران بازی کند.
به تنهایی بازی کردن این فرصت را به کودکان میدهد که فکر کنند، جستجو کنند و خلاق شوند. وقتی یک کودک تنها بازی می‌کند یاد می‌گیرد که تمرکز کند و برای خودش فکر کند، ایده های خلاقانه داشته باشد و احساسات خود را مدیریت (تنظیم) کند. همه این موارد برای یادگیری کودک مفید است.
کودکان و نوپایان (از تولد تا ۲سالگی) در این سطح قرار دارند. در این سطح بسیار زیاد مشغول جستجو کردن و کشف کردن دنیای جدید پیرامون خود هستند. و هر موقعیت جدید به عنوان یک تجربه ی جدید یادگیری تلقی میشود.
نمونه هایی از بازی انفرادی
-
بازی انفرادی فعال
شامل فعالیت هایی با اسباب بازی یا بدون آن است. مثلا کودک قطعات چوبی مکعب مانند را در کنار هم قرار میدهد یا اینکه یک سطل را از شن پر و سپس خالی می‌کند.
-
بازی انفرادی خیالی
این نوع بازی می‌تواند رشد مفاهیم انتزاعی را در کودک تقویت کند.
بازی تماشاگر (onlooker play)
این سطح از بازی در ادامه بازی انفرادی پدید می‌آید. هرچه سن کودکان بیشتر میشود سعی می‌کنند دیگران را هنگام بازی کردن زیر نظر بگیرند. این فرایند در ۲تا ۲/۵سالگی مشاهده میشود.
در این سطح کودک بیشتر زمان خود را صرف تماشای انواع بازی ها در سایر کودکان می‌کند.
کودکان مشاهده گر، معمولا یک کودک خاص یا گروه خاصی از کودکان را زیر نظر می‌گیرند. آن ها به دیگر کودکان نزدیک می‌شوند ولی در فرآیند بازی مشارکت نمی‌کنند. همچنین با فاصله و بدون صحبت کردن کنار سایر کودکان می‌نشینند و صرفا علاقه مندند بازی کودکان دیگر را تماشا کنند. در این شرایط ممکن است این گونه برداشت کنید که کودک میخواهد به بازی آن ها واکنشی نشان دهد، مثلا سوالی بپرسد، ارتباط برقرار کند، پیشنهادی ارئه دهد ولی در واقع او فقط میخواهد ببیند و تماشا کند.
کودکان از طریق مشاهده کردن یاد می‌گیرند. آن ها علاقه مند به دیگران هستند ولی هنوز آمادگی کافی برای مشارکت در بازی و ارتباط با دیگران را ندارند. کودکانی که مرحله بازی تماشاگر را طی می‌کنند احتمالا کمتر از اتفاقات غیر مترقبه می‌ترسند.
این مرحله اغلب با بازی انفرادی همراه است.
بازی موازی (parallel play)
بازی موازی بسیار اهمیت دارد و در محدوده ۲/۵ تا ۳ سالگی ظهور می‌کند. در این سن این نوع بازی به کودک کمک می‌کند که قوانین حاکم میان کودکان همسن خود، توانایی های بینایی، همکاری کردن و دنبال کردن یک فعالیت به صورت مستقل را یاد بگیرد.
بازی موازی علاوه بر طبیعی بودن در فرآیند رشد، یک گام مهم در زمینه یادگیری چگونه تعامل کردن با دیگران است.
در بازی موازی کودکان در کنار سایر کودکانی که مشغول بازی کردن هستند، بازی می‌کنند اما نکته اینجاست که با هم بازی نمی‌کنند بلکه هرکدام به تنهایی بازی می‌کنند. این مرحله نیز معمولا در محدوده سنی ۲تا ۳ سالگی ظهور می‌کند.
برای مثال: ۲ کودک ۱۸ ماهه که اسباب بازی های یکسانی دارند، در کنار یکدیگر و در یک اتاق حضور دارند، مشارکتی با همدیگر ندارند ولی متوجه حضور یکدیگر هستند، به تنهایی بازی می‌کنند و هنوز به آن سطح نرسیده اند که بخواهند با هم بازی کنند.
برخلاف کودکان بزرگتر که با دیگر کودکان تعامل و ارتباط دارند، کودکان نوپا در کنار یکدیگر بازی می‌کنند اما مشارکتی برقرار نمی‌کنند.
بازی موازی اغلب اولین گام در جهت شکل دهی به روابط اجتماعی بیرون از خانواده تلقی میشود.
ممکن است شما ببینید کودکتان در کنار دیگر کودکان در حال انجام فعالیت مشابهی باشد و فکر کنید که با آنها مشارکت دارد، ولی او صرفا میخواهد در کنار سایر کودکان باشد. همچنین ممکن است حضور کودک در کنار سایر کودکان بنظر اهمیت چندانی نداشته باشد و اهمیتی برای این موضوع قائل نباشید اما به واقع کلیدی ترین فعالیت او در این سطح از رشد است.
جدا کردن کودک از سایر کودکان ممکن است مجددا او را به سمت آنها سوق دهد بدون اینکه ارتباطی برقرار کند!
اصلی ترین کلید بازی موازی، بازی کودکان در کنار یکدیگر و تماشا کردن و گوش دادن به یکدیگر است. این مرحله بخش حیاتی از روند اجتماعی شدن کودکان است.
در این سن آنان به اسباب بازی های مشابه علاقه مندند و به اسباب بازی های خود توجه ویژه ای دارند.
بازی تعاملی (associative play)
بازی وابسته در ۳-۴ سالگی اتفاق می‌افتد که شامل فعالیت های جداگانه از دیگران ولی با مشارکت و همکاری آنها است.
بازی وابسته تفاوت ناچیزی با بازی موازی دارد. در این نوع بازی در حالی که کودکان فعالیت های جداگانه ای از یکدیگر انجام می‌دهند ولی درگیر این نکته می‌شوند که دیگران چه کاری انجام می‌دهند!
کودک در سطح بازی وابسته با دیگر کودکان انواع بازی ها را انجام میدهد ولی هنوز به سطحی نرسیده که در گروه نقش خود را پیدا کرده و مشارکت کند. پس با یکدیگر بازی می‌کنند ولی لزوما همکاری نمی‌کنند. کودکان شروع به تعامل از طریق صحبت کردن، قرض دادن و نوبت گیری با اسباب بازی ها می‌کنند ولی در واقع هر کودک به تنهایی بازی و فعالیت مورد نظرش را انجام میدهد.
نگرانی های ارتباطی کودک در این سن محدود به قرض دادن و از دست دادن اسباب بازی می‌باشد. در طی بازی وابسته کودکان بزرگتر در نقش رهبر ظاهر می‌شوند. همه کودکان درگیر بازی می‌شوند ولی در طی بازی فعالیت مشابهی انجام نمی‌دهند. همچنین در این سطح هیچ تقسیم کاری وجود ندارد. پس هیچ سازمان دهی در مورد وسایل و اهداف و فعالیت‌ها وجود ندارد. بنابراین به‌صورت کلی هدف خاصی وجود ندارد!
بازی مشارکتی (cooperative play)
بازی مشارکتی در سن ۴-۵ سالگی ظهور می‌کند که اوج ظهور کامل آن در دوره پیش دبستانی است. بازی مشارکتی اغلب به عنوان شکلی سازمان یافته تر از بازی تعریف می شود.
کودکان در این نوع بازی در گروه هایی بزرگتر با مجموعه ای از اهداف حاضر می‌شوند. یک کار هنری انجام می‌دهند یا اینکه اسکیت خود را می‌پوشند. در طی بازی مشارکتی نقش رهبر و دنبال کننده کاملا مشخص است.
کودک در گروه کودکانی است که با آن ها بازی می‌کند و جمعا هدف خاصی دارند، مثل درست کردن یا ساختن چیزی، تلاش برای اهداف رقابتی و … .همچنین بازی های رسمی که شباهتی به شرایط بزرگسالی دارد و نیز نقش های اختصاصی که توسط دیگران به آن ها داده می‌شوند از جمله اهداف بازی مشارکتی هستند.
انواع بازی ها در کودکان + فیلم
محمدرضا مبصری